Βιταμίνη Α .

Η βιταμίνη Α είναι μία από τις σημαντικότερες βιταμίνες για την υγεία των πτηνών συντροφιάς. Λόγο της μεγάλης της σπουδαιότητας, αποφάσισα να παραθέτω και εγώ ένα σχετικό άρθρο σαν ξεκίνημα μιας σειράς άρθρων για τις βιταμίνες και στο παρόν Forum.
Η βιταμίνη Α ανήκει στις λιποδιαλυτές βιταμίνες και θεωρείται αντιξηροφθαλμική, αυξητική, αντιλοιμογόνος και προστατευτική των επιθηλίων.
Υπάρχουν διάφορες μορφές βιταμίνης Α, οι οποίες συνιστούν σώματα με συγγενή χημική σύσταση. Η πιο διαδεδομένη στην φύση είναι η Α1 (Α ξηροφθόλη).
Παρουσιάζει ευαισθησία στο φως, το οξυγόνο του αέρα και την υψηλή θερμοκρασία, με αποτέλεσμα να οξειδώνεται και να καταστρέφεται εύκολα όταν αποθηκεύεται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αφθονεί σε ζωικά προϊόντα (γάλα, αυγό, μουρουνέλαιο, κλπ.) και με την μορφή προβιταμίνης στα λαχανικά όπως στα καρότα και στα πράσινα μέρη των φυτών. Στο ήπαρ τα καροτένια μεταβολίζονται σε βιταμίνη Α (σε αυτό συντελεί και ο ψευδάργυρος).
Στα λευκά καναρίνια (υπολειπόμενο λευκό), η απορρόφηση των καροτενοειδών από το έντερο δεν είναι δυνατή λόγο γενετικής ανωμαλίας.
Τα καροτενοειδή συνεπώς χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
1. Καροτενοειδή που μπορούν να μεταδώσουν το χρώμα τους στα διάφορα προϊόντα (βούτυρο, αυγά) και στα κοκκινόχρωμα πτηνά όπως η κανθαξανθίνη και
2. Καροτενοειδή που είναι βιολογικώς ενεργά σώματα και μπορούν να μετασχηματισθούν σε βιταμίνη Α μέσα στον οργανισμό (προβιταμίνες Α), όπως το α-, β-, και γ- καροτένιο.
Στα συμπληρώματα των πτηνών η βιταμίνη Α χρησιμοποιείται συνήθως με την καθαρή μορφή της και σπάνια με την μορφή των φυσικών ηπατελαίων των ψαριών, λόγο δυσχερειών στην ανάμειξη και την οσμή.
Η θεραπευτική μορφή της βιταμίνης Α προσφέρονται στο εμπόριο ως κρυσταλλική σκόνη οξικής βιτ.Α (2.800.00 U.I./g), και σαν ελαιώδες συμπύκνωμα οξικής ή παλμιτικής βιτ.Α (1.000.000 U.I./g).
Ελλειψη.
Τα κυριότερα συμπτώματα έλλειψης βιταμίνης περιλαμβάνουν ένρινο ή οφθαλμικό υγρό, μείωση της ανάπτυξης, προβλήματα στο φτέρωμα, σχηματισμό διαφόρων επιθηλιακών όγκων, μείωση της γονιμότητας και της εκκολαπτικότητας των αυγών κλπ. Άσπρες πλάκες εντοπίζονται συνήθως στο στόμα ή τον πρόλοβο και πρέπει να διαφοροποιούνται από την τριχομονάδα (trichomoniasis) και την Candida albicans (candidiasis).
Η υποβιταμίνωση Α έχει αναφερθεί επίσης σαν προαπαιτούμενος παράγοντας σε ορισμένες δερματικές παθήσεις των πτηνών συντροφιάς, όπως η κερατινοποίηση. Σχετίζεται με την όραση και το ανοσοποιητικό σύστημα και γι’αυτό η έλλειψή της κάνει τα πτηνά ευπαθή σε μολύνσεις από ιούς, μύκητες και εξωπαράσιτα.
Η διάγνωση επιβεβαιώνεται στην νεκροψία, με την αναγνώριση πολύστιβου πλακώδους επιθηλίου στο βλεννογόνο του προλόβου. Ένα επίπεδο βιταμίνης Α στο ήπαρ μπορεί επίσης να καθοριστεί. Οι συγκεντρώσεις της βιταμίνης στο αίμα δεν είναι χρήσιμες.
Η θεραπεία της αβιταμίνωσης Α γίνεται με εναίσιμο υδατικό διάλυμα που περιλαμβάνει 100.000 U βιταμίνης Α και 10.000 U βιταμίνης D3/ml (0,1 ml/300gr. σωματικού βάρους).
Υπερβιταμίνωση Α δεν παρατηρείται συχνά στα πτηνά συντροφιάς. Μια συγκέντρωση πάνω από 1000 φορές απ’το κανονικό, απαιτείται για να προκληθεί τοξικότητα. Η υπερκατανάλωση βήτα καροτίνης (προβιταμίνης Α) ή άλλων καροτενοειδών (καροφύλλη, κανθαξανθίνη κλπ.) που χρησιμοποιούνται στην βελτίωση του χρώματος των κόκκινων καναρινιών ή άλλων κοκκινόχρωμων πτηνών συντροφιάς, προκαλεί αλλαγή στο χρώμα του δέρματος. Στην περίπτωση αυτή το δέρμα αποκτά ένα μοβ χρωματισμό και η διακοπή χορήγησης των χρωστικών θα επαναφέρει το φυσιολογικό χρώμα στο δέρμα.
Ορισμένες χρωστικές ενοχοποιήθηκαν κατά καιρούς ως υπεύθυνες προβλημάτων όπως ο καρκίνος. Καθώς δεν έχει σαφώς καθοριστεί ποιες χρωστικές είναι καρκινογόνες, ωστόσο τέτοιες θεωρούνται κυρίως οι συνθετικές και γι’αυτό ορισμένες έχουν απαγορευθεί και δεν βρίσκονται εύκολα για χρήση στα πτηνά συντροφιάς.

Βιβλιογραφία
1. Σελέκος Β. Τα κυριότερα διατροφικά προβλήματα των πτηνών συντροφιάς. Ημερίδα παθολογίας και διατροφής των πτηνών συντροφιάς και της περιστέρας, Λαμία 1999.
2. Βασιλόπουλος Β. Διατροφή Θηλαστικών και πτηνών, Θεσσαλονίκη, 1991.