Προβιοτικά.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ . ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΩΦΕΛΗΣΟΥΝ

prebiomix -Ο όρος «Προβιοτικό» – αν και ελληνικογενής – είναι μετάφραση της
λέξης Probiotic που πρώτοι οι Αμερικανοί έδωσαν, τα τελευταία
χρόνια, σε μια σειρά από εξειδικευμένα συμπληρώματα διατροφής,
προορισμένα για ανθρώπους.
Σκοπός αυτών των συμπληρωμάτων, είναι η αποκατάσταση της
εντερικής χλωρίδας, ύστερα από αντιβιοτική αγωγή που κατέστρεφε την ισορροπία οφελιμων και βλαβερών βακτηρίων στον οργανισμό
μας. Η πρόθεση προ-, που προηγείται του δεύτερου συνθετικού
-‘βιοτικό’ (ζωή), δεν θα πρέπει να παρεξηγείται με την πρόθεση που
υποδηλώνει την χρονική περίοδο που προηγείται του δεύτερου
συνθετικού (όπως λέμε ‘πρόγονος’ για να δηλώσουμε κάποιο μέλος
προηγούμενης γενιάς).
Αντίθετα, το ‘προ’ στο ‘προβιοτικό’, είναι αμερικανισμός που
σημαίνει ‘υπέρ’ (στα Αγγλικά μπορεί κανείς να πει για παράδειγμα
pro-Bush ή pro-Clinton, για να δηλώσει υποστήριξη σε κάποιον
πολιτικό). Άρα, Προβιοτικό σημαίνει ‘υπερ της ζωής’.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΒΙΟΤΙΚΟ
Στην εποχή μας, η επιστήμη έχει καταφέρει να καλλιεργήσει
ανεξάρτητα τα διάφορα οφέλιμα βακτήρια που αποικούν σε έναν
υγιή οργανισμό, προκειμένου αυτά να χρησιμοποιηθούν ως
θεραπευτική ή προληπτική αγωγή.
Το αποτέλεσμα που παίρνει η επεξεργασμένη αυτή μορφή οφέλιμων
βακτηριδίων (πχ σκόνη, κάψουλα κλπ) είναι αυτό που αποκαλούμε
προβιοτικό. Είναι ένα σκεύασμα που σκοπό έχει την επαναεισαγωγή
συγκεκριμένων βακτηρίων σ’ έναν ζώντα οργανισμό.
Η συντριπτική πλειοψηφία των προβιοτικών αποτελείται από την
καλλιέργεια και συσκευασία ζώντων βακτηριδίων όπως οι
Γαλακτοβάκιλλοι (Lactobacillus).

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ
Όταν η φυσιολογική ισορροπία μεταξύ των οφέλιμων και βλαβερών
βακτηρίων που αποικούν στο πεπτικό σύστημα διαταραχθεί (από
κάποια αντιβιοτική αγωγή, από έντονο στρες, ή από μεταβολή στις
διατροφικές συνήθειες) ο υπερπληθυσμός των βλαβερών
βακτηρίων οδηγεί σε αδυναμία του οργανισμού να απορροφήσει με
φυσιολογικό τρόπο τις θρεπτικές ουσίες από την τροφή που
καταναλώνει.
Έτσι, ο οργανισμός ξεφεύγει από τις συνηθισμένες του λειτουργίες
και γίνεται ευάλωτος σε ασθένειες.
ΔΗΛΑΔΗ;
Σε ένα υγιές καναρίνι, οι γαλακτοβάκιλλοι που βρίσκονται στο
πεπτικό σύστημα παράγουν γαλακτικό οξύ, το οποίο βοηθά να
διατηρηθούν σε χαμηλά ποσοστά τα παθογενή βακτήρια.
Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της διατήρησης του Ph (προφ. Πε-χά) του
στομάχου σε χαμηλά επίπεδα.
Κι ένα χαμηλό Ph σημαίνει όξυνο περιβάλλον. Στο όξυνο
περιβάλλον του πεπτικού συστήματος, τα βλαβερά βακτήρια
αδυνατούν να πολλαπλασιαστούν με επιτυχία.
Αντίθετα, οι γαλακτοβάκιλλοι είναι πιο ανθεκτικοί – Γι αυτό και ο
πιο συνηθισμένος γαλακτοβάκιλλος που θα συναντήσει κανείς στα
προβιοτικά του εμπορίου είναι ο Lactobacillus acidophilus, που
σημαίνει ‘Οξύφιλος Γαλακτοβάκιλλος’!
Σε περιόδους έντονης νευρικότητας, τα οφέλιμα αυτά βακτήρια
μειώνονται, με αποτέλεσμα το Ph του στομάχου να ανεβαίνει, και
να βρίσκουν ευκαιρία να πολαλπλασιαστούν κάποια βλαβερά
βακτήρια, όπως για παράδειγμα η Σαλμονέλλα ή ο Κολοβάκιλλος
(Escherichia coli – E.coli).
ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΣΜΑΤΙΚΟ;
Πρέπει να σημειώθει εδώ, ότι οριστικές έρευνες για την
οφελιμότητα των προβιοτικών του εμπορίου στα καναρίνια δεν
έχουν πραγματοποιηθεί. Τα καναρίνια είναι ένα «φθηνό» πτηνό
συντροφιάς, με χαμηλό κόστος τόσο σε σχέση με άλλα κατοικίδια
(σκύλο/γάτα), όσο και μεταξύ των οικόσιτων πτηνών.
Έτσι, ενώ οι επιστημονικές έρευνες πάνω στα κοτόπουλα, τις
γαλοπούλες, ή σε άλλα πτηνά (που προορίζονται και για
κατανάλωση στο εμπόριο) είναι εκτενείς και ολοκληρωμένες, οι
έρευνες στα καναρίνια είναι μηδαμινές.
Δεν υπάρχει, δηλαδή, κάποιο Πανεπιστήμιο, Ινστιτούτο, Σχολή, ή
άλλο ερευνητικό κέντρο, που να έχει αφιερώσει χρόνο –και,
φυσικά, χρήμα- στις έρευνες ειδικά πάνω στα καναρίνια.
Έτσι, οι περισσότεροι από εμάς αρκούμαστε σε προσωπικές
παρατηρήσεις, βασιζόμενοι σε δικές μας, ή και φίλων εκτροφέων,
εμπειρείες, οι οποίες όμως πρέπει να αντιμετωπίζονται με
επιφυλακτικότητα.
Δηλαδή, κανένας δεν έχει βάσιμη και κατηγορηματική άποψη ότι τα
προβιοτικά του εμπορίου είναι πράγματι οφέλιμα για τα καναρίνια
μας. Συνήθως αρκούμαστε στην παρατήρηση ότι με τη χρήση του
προβιοτικού τα πουλιά είναι ΓΕΝΙΚΑ καλύτερα, πάσχουν από
λιγότερες ασθένειες, είναι πιο ήρεμα, και πιο ζωντανά.
Πόσοι όμως έχουν αφήσει τα μισά πουλιά τους χωρίς προβιοτικό,
ώστε να διαπιστώσουν την διαφορά(;) και να μπορούν να
αποδείξουν με βεβαιότητα ότι οι χρονιές που χρησιμοποίησαν
προβιοτικό είναι πράγματι καλύτερες λόγω αυτής ακριβώς της
χρήσης, και όχι λόγω μιας φυσιολογικής εξέλιξης και βελτίωσης της
εκτροφής τους.
ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙ ΖΩΝΤΑΝΑ ΤΑ ΟΦΕΛΙΜΑ ΒΑΚΤΗΡΙΑ ΟΤΑΝ
ΤΟ ΒΑΖΩ ΣΤΑ ΚΑΝΑΡΙΝΙΑ ΜΟΥ;
Η δυνατότητα να διατηρηθούν ζωντανά κάποια οφέλιμα βακτήρια
και να εισαχθούν σε έναν ζώντα οργανισμό, είναι δεδομένη: τρανή
απόδειξη αποτελούν τα ιατρικά εμβόλια!
Το ζήτημα είναι εάν τα σκευάσματα του εμπορίου για οικόσιτα
πτηνά έχουν δεχθεί τέτοια επεξεργασία, η οποία να εξασφαλίζει
βιοσιμότητα των βακτηρίων μέχρι αυτά να βρεθούν στο σπίτι μας
(αερομεταφορά από το εξωτερικό, αποθήκευση, μεγάλες μεταβολές
θερμοκρασίας, κ.α.).
Από τη μία πλευρά, το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του
Μαίρηλαντ (University of Maryland Medical Center) υποστηρίζει ότι
πράγματι ζωντανά βακτήρια μπορούν να συσκευαστούν για το
εμπόριο σε τέσσερις μορφές (σκόνη, υγρό, κάψουλες και χάπια).
Από την άλλη, η Ένωση Καταναλωτών του Ηνωμένου Βασιλείου (το
αντίστοιχο δικό μας Ινστιτούτο Προστασίας Καταναλωτού) προέβη
σε έλεγχο 13 σκευασμάτων προβιοτικού που κυκλοφορούν
ελεύθερα στο εμπόριο στην Μεγάλη Βρετανία, και ανακοίνωσε ότι
τα 11 από αυτά ΔΕΝ περιείχαν ικανοποιητικό ποσοστό ζωντανών
βακτηρίων ώστε να οφελήσουν έναν οργανισμό …
Πριν μερικά χρόνια, μικροβιολόγοι στην Αυστραλία ήλεγξαν
προβιοτικά του εμπορίου που προορίζονταν για ενυδρεία (!)
προκειμένου να διαπιστώσουν εάν ήταν πράγματι ζωντανά.
Το αποτέλεσμα; 100% αρνητικό.
… Τα προβιοτικά ενυδρείου στην Αυστραλία, μάλλον απλά
καλύπτουν τις ψυχολογικές ανάγκες των εκτροφέων …
Παρά την επιστημονικώς εξακριβομένη οφελιμότητα από την
κατανάλωση προβιοτικών, είμαι της γνώμης ότι -στατιστικά- πολλές
φορές το προβιοτικό που προσφέρουμε στα πουλιά μας μπορεί να
είναι ‘ανενεργό’, είτε από μακροχόνια αποθήκεση, είτε από
κακομεταχείριση.
ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
Περνάμε, έτσι, στο ζήτημα ορθής χρήσης του προβιοτικού: Πώς θα
εξασφαλίσουμε ότι τα ζωντανά βακτήρια, που περιέχονται στο
προβιοτικό που αγοράσαμε, θα καταφέρουν να επιβιώσουν και την
διαδικασία τοποθέτησής τους στο νερό, ώστε να καταλήξουν
“ενεργά” στο στομάχι των καναρινιών μας.
Ο Γαλακτοβάκιλλος βρίσκεται «εν υπνώσει» στο (συνήθως άσπρη
σκόνη) προβιοτικό. Έχει καταψυχθεί, και οι βιολογικές του
λειτουργίες έχουν επιβραδυνθεί.
Μια σειρά από συγκεκριμένα βήματα είναι απαραίτητα, προκειμένου
να εξασφαλίσουμε ότι τα οφέλιμα βακτήρια θα «μπουν σε δουλειά»
όταν καταναλωθούν από το καναρίνι:
1. Προσέξτε στη συκευασία του προϊόντος να αναγράφεται στα συστατικά
ότι, μεταξύ άλλων, περιέχεται και γλυκόζη (στα Αγγλικά θα αναφέρεται
ως dextrose). Η γλυκόζη είναι απαραίτητη για να ‘τραφεί’ ο
Γαλακτοβάκιλλος μόλις ‘ξυπνήσει’ από το λήθαργο.
2. Αν και ο άνθρωπος έχει καταφέρει να καταψύξει σε ξηρή μορφή (σε
κοκκίδια και σκόνη, δηλαδή) ιούς και βακτήρια, καλό είναι το προϊόν να
συντηρείται στην κατάψυξη του ψυγείου, ώστε να διατηρηθεί περισσότερο
(θεωρητικά, για πάντα. Προτιμότερα: έως δύο χρόνια).
3. Πολλά βακτήρια επιβιώνουν μόνο σε συγκεκριμένο εύρος θερμοκρασίας.
Εάν το νερό που προσθέσουμε το προβιοτικό είναι ζεστό, θα τα σκοτώσει.
Εάν είναι πολύ κρύο, δεν θα τα ξυπνήσει εγκαίρως. Νερό που έχει
τοποθετηθεί λίγη ώρα στο ψυγείο είναι το προτιμότερο για την ‘αναβίωση’
των οφέλιμων βακτηρίων.
4. Σημαντικός παράγοντας: το νερό να μην είναι χλωριομένο (βλ. επίλογο).
Στην αγορά κυκλοφορούν επίσης προβιοτικά που προωθούνται ως
εξειδικευμένα σκευάσματα για πτηνά.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, αν και το εντερικό σύστημα όλων των
πτηνών είναι ίδιο (ή παρόμοιο) δεν συμβαίνει το ίδιο με την
μικροχλωρίδα που αποικεί σε αυτό.
Το αντίθετο μάλιστα: Πτηνά όπως το κοτόπουλο είναι κομιστές
πολλών βακτηρίων αποκαλλούμενων gram-αρνητικών, ενώ από
την άλλη μεριά οι παπαγάλλοι είναι κομιστές βακτηρίων gram-
θετικών !
Στο καναρίνι (καθώς επίσης και στις καρδερίνες, τα φανέτα, τα
ζεμπράκια, τα λούγαρα κ.α.) δεν υπάρχει κάποιος ενδογενής
πληθυσμός βακτηρίων, και όσα βακτήρια εντοπίζονται στα
περιττώματα θεωρούνται παροδικά.
Σημαίνει αυτό, άραγε, ότι τα καναρίνια δεν χρήζουν κατανάλωσης
προβιοτικών;
Κάθε άλλο. Αν και τα προβιοτικά δεν είναι φάρμακο –και, πολύ
περισσότερο, δεν είναι κάποια θαυματουργή αγωγή- υπάρχουν
σωρεία περιπτώσεων στη ζωή ενός καναρινιού, κατά την οποία
ενδείκνυται η παροχή προβιοτικών για την αποκατάσταση της
εντερικής χλωρίδας. Τέτοιες περιπτώσεις είναι:
• Εποχή έντονης νευρικότητας (αλλαγή κλουβιού, μεταφορά,
διαγωνισμοί, εγκλεισμός). Εϊναι πολύ εύκολο σε περιόδους έντονου στρες
να διαταραχθεί η ισορροπία της εντερικής χλωρίδας. Τα οφέλιμα βακτήρια
είναι αυτά που χάνονται πρώτα. Μόλις ο πληθυσμός των βλαβερών
βακτηρίων είναι υπερβάλλων, αμέσως παρατηρούμε διάρροιες, μειωμένη
όρεξη, και φιλάσθενα πουλιά. Τα προβιοτικά αποκαθιστούν τον πληθυσμό
των οφέλιμων βακτηρίων. Είναι καλό να τα δίνουμε ακόμα και προτού
βάλουμε τα καναρίνια μας στην κατάσταση που προκαλεί εκνευρισμό (π.χ.
λίγες ημέρες πριν τους διαγωνισμούς, δυο ημέρες πριν το μεταφέρουμε,
κατά τις πρώτες ημέρες του απογαλακτισμού κ.ο.κ.).
• Αναπαραγωγή και πτερόρροια. Όση προσοχή και αν απολαμβάνουν τα
καναρίνια μας αυτές τις περιόδους, είναι εύκολο να κουραστούν και να
είναι ευάλωτα. Τα προβιοτικά προσφέρουν μια ακόμα ασπίδα πρόληψης
κατά των ασθενειών.
• Ύστερα από αντιβιοτική αγωγή. Ίσως η σημαντικότερη περίπτωση
ανάγκης για παροχή προβιοτικού. Τα αντιβιοτικά ΔΕΝ κάνουν διακρίσεις
μεταξύ οφέλιμων και βλαβερών βακτηρίων. Άπαξ και εισέλθουν στον
οργανισμό, σκοτώνουν ΟΛΑ τα βακτήρια – και τα βλαβερά και τα οφέλιμα.
Η παροχή προβιοτικού για 2-3 ημέρες ΜΕΤΑ την αντιβιοτική αγωγή,
φροντίζει ούτως ώστε τα οφέλιμα βακτήρια να πολλαπλασιαστούν ξανά
γρήγορα στον οργανισμό του καναρινιού.
Κλείνοντας, επιτρέψτε μου να σημειώσω μια τελευταία
παρατήρηση για τη χρήση των προβιοτικών.
Στα μεγάλα αστικά κέντρα, οι τοπικές αρχές επεξεργάζονται το νερό
της πόλης με χλώριο. Το χλώριο τοποθετείται στο νερό σε
ποσότητες ακίνδυνες για τον άνθρωπο, προκειμένου να εξοντώσει
τα βακτηρίδια που τυχόν ζουν σε αυτό.
Επόμενο είναι να εξοντώνονται ΚΑΙ τα οφέλιμα βακτηρίδια και,
προφανώς, ακόμη και αυτά που ΕΜΕΙΣ θα τοποθετήσουμε στο
νερό, με τη μορφή προβιοτικού!
Απαιτείται, λοιπόν, το νερό στο οποίο θα τοποθετήσουμε το
προβιοτικό, να είναι αποχλωριομένο. Αυτό μπορεί να γίνει με δύο,
κυρίως, τρόπους:
Είτε:
1. Με την παροχή του προβιοτικού σε εμφιαλωμένο νερό, είτε
2. Με την τοποθέτηση του νερού για 24 ώρες σε ανοικτό δοχείο (ένα ποτήρι,
ένα βάζο από μέλι, μια κανάτα, κλπ) ώστε να εξατμιστεί όλο το χλώριο
από το νερό. Απλά αφήστε στάσιμο το νερό (πχ. στο ψυγείο) στην
επιθυμητή ποσότητα, και βάλετέ το στα πουλιά την επομένη ημέρα.
(Εννοείται ότι το προβιοτικό τοποθετείται στο νερό λίγο πριν προσφερθεί
στα καναρίνια).